Nadat Nederland op 14 mei 1940 gecapituleerd had en bezet werd door de Duitsers, was de koopvaardijvloot de belangrijkste, directe oorlogsbijdrage aan de geallieerde zaak van ons land. Tientallen grote Nederlandse rederijen bezaten honderden passagiers-, lijn- en vrachtschepen en nog eens tientallen, zo niet honderden, kleinere scheepsbedrijven en zelfstandige eigenaren beschikten over kustvaarders en binnenvaartschepen. Die vele schepen behoorden niet alleen tot de beste ter wereld, zij werden ook bemand door goed opgeleid personeel. De Rotterdamsche Lloyd was op dat moment een van de grootste Nederlandse rederijen en exploiteerde 44 grote schepen in de internationale vaart.

De Rotterdamsche Lloyd vond in 1828 haar oorsprong in de samenwerking tussen de cargadoors Jacob van Ulphen en Willem Ruys. In de loop der jaren verdween de naam Van Ulphen in de zilte mistflarden van de scheepvaarthistorie, maar de naam Ruys bleef tot in de jaren `70 van de vorige eeuw helder in beeld. De rederij uit Rotterdam werd groot door de vaart op Nederlands Indië. De Duitsers, de Japanners en de onafhankelijke Indonesiërs begonnen met de afbraak van de macht en de welvaart die de lijnvaart bracht aan de Rotterdammers, maar uiteindelijk werd het commerciële vliegtuig de rederij fataal.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog brachten alle Nederlandse rederijen en de opvarenden van de koopvaardijschepen grote offers. De Rotterdamsche Lloyd was hierin geen uitzondering. Het scheepsbedrijf verloor van 1940 tot en met 1945 de helft van zijn schepen en bijna 300 bemanningsleden offerden hun leven voor de vrijheid op zee. Eerst nog vrijwillig maar later verplicht onder het Vaarplichtbesluit 1942.

Gedurende de oorlogsjaren maakte directeur Th.A.W. Ruys gedetailleerde aantekeningen van hetgeen hem op welke wijze dan ook ter ore of onder ogen kwam van bijzonderheden betreffende de Lloydvloot. Die gegevens verwerkte de heer Ruys op losbladige velletjes. Elk schip had een eigen reeks blaadjes die op alfabetische volgorde zaten opgeborgen in een ringmap. Dit schependagboek vormt, samen met gegevens uit het rederijarchief en een aantal getuigenverklaringen, de basis voor "Oorlogsvloot van de Rotterdamsche Lloyd `40-`45". De gegevens uit deze bronnen worden door de auteurs aangevuld met data uit konvooilogboeken en anekdotes die opgeschreven werden door opvarenden.

De auteurs Nico Guns (1948) en Frans Luidinga (1934) zijn beide maritiem historische specialisten. De heer Guns schreef tal van maritiem-historische studies over de Nederlandse koopvaardij in de 19e en 20e eeuw. Bij Walburg Pers verschenen van zijn hand: "ss Rotterdam", "ms Baloeran", "Koninklijke Rotterdamsche Lloyd" en "Holland-Amerika Lijn". De heer Luidinga richtte zich na zijn pensionering in 1991 op het schrijven van maritiem-historische werken. Voor dezelfde uitgeverij publiceerde hij "Varen rond de wereld in oorlogstijd - de reizen van Jop Dutilh (1919-1944)".

Dat de beide auteurs specialisten zijn in maritieme historie blijkt uit de volledigheid van "Oorlogsvloot van de Rotterdamsche Lloyd `40-`45". Alle wetenswaardigheden over de vaartuigen van de rederij worden per schip uitvoerig beschreven. Hierbij worden de bemanningsleden niet vergeten en ook de havens die de schepen aandeden en de functies die de vaartuigen bekleedden, zoals troepen- en oorlogsvrachttransport, worden uitgebreid behandeld. De oorlogsloopbanen van een tiental schepen van de Rotterdamsche Lloyd worden beschreven in de artikelen "Nederlandse troepentransportschepen in Amerikaanse dienst" en "Nederlandse troepentransportschepen in Britse dienst".

Door de omvang van het boek (448 bladzijden) en de vele opsommingen, tabellen en dagboekdelen is "Oorlogsvloot van de Rotterdamsche Lloyd `40-`45" niet gemakkelijk als een leesboek door te nemen. De publicatie moet meer gezien worden als een encyclopedie, een naslagwerk. Als de auteurs ook nog de technische gegevens van de schepen in het boek hadden opgenomen, was de uitgave een voorbeeld geworden van ultieme gegevensverzameling over een specifiek scheepsonderwerp. Desalniettemin is het boek veel meer dan de moeite waard en zal het moeiteloos zijn weg weten te vinden naar de boekenplanken van alle liefhebbers van maritieme historie.